نحوه تقسیم سهام در تیم‌های استارتاپی از مسائل رایج اختلاف ما بین بنیان‌گذاران و مؤسسان استارتاپ ها به شمار می‌رود. چراکه تحقیقات انجام‌شده اثبات می‌کند که بیش از 65% استارتاپ های نو بنیان به دلیل اختلاف بر سر تقسیم سهام با شکست مواجه می‌شوند. بنابراین مشخص نمودن میزان مالکیت و سهام هریک از بنیان‌گذاران استارتاپ موضوع بسیار مهمی است که برای سرمایه گذران نیز بسیار حائز اهمیت است. ما در این مقاله به چگونگی تقسیم سهام در تیم استارتاپی خواهیم پرداخت. پس در ادامه مطلب با شتاب دهنده اکتا همراه باشید.
سهام چیست و منظور از تقسیم سهام چیست؟
سهام مخفف سهم در اصل مالکیت جزئی افراد بر شرکت را نشان می‌دهد، حال آنکه تقسیم سهام در چگونه استارتاپ خود را بسازیم عبارت است از مشخص نمودن میزان مالکیت هر عضو(سازمان، شرکت و …) بر سرمایه و همچنین سود کسب‌وکار استارتاپی است.
عوامل مؤثر بر چگونگی تقسیم سهام تیم استارتاپی
عوامل مؤثر بر چگونگی تقسیم سهام تیم استارتاپی در استارتاپ استودیو چیست عبارت‌اند از:
طراحان ایده استارتاپ
در یک استارتاپ نوپا معمولاً افرادی که ایده اصلی تشکیل شرکت را در چگونه استارتاپ خود را بسازیم می‌آورند در تقسیم سهام تیم استارتاپی مستحق دریافت بیشترین سهام هستند. البته همیشه به این صورت نیست چراکه در بیشتر موارد مشارکت سرمایه از طراحی ایده ارزشمندتر است. یکی از موارد مهمی که باید به هنگام تقسیم سهام یک تیم استارتاپی به آن توجه داشت این است که تقسیم سهام می‌بایست بر مبنای یک ارزیابی واقع‌بینانه استوار باشد. به‌عنوان‌مثال در پلتفرم اینستاگرام طراح ایده 40% سهام شرکت را در اختیار دارد و این در حالی است که شریک دیگر وی که بعدها به فرآیند تشکیل اینستاگرام اضافه شده تنها 10% سهام را در اختیار دارد. بنابراین به هنگام تقسیم سهام استارتاپ استودیو چیست شما باید ارزیابی دقیقی از واقعیت‌ها و فعالیت‌های استارتاپی داشته باشید و سپس براساس آن سهام شرکت را میان اعضای تیم تقسیم کنید.
راه‌اندازی استارتاپ
در تقسیم سهام قطعاً بنیان‌گذاران و کارکنان شرکت یا سازمانی که از همان مراحلِ اولیه راه‌اندازی به استارتاپ می‌پیوندند می‌بایست سهام بیشتری را دریافت کنند تا آن دسته از افرادی که بعدها به شرکت اضافه می‌شوند. تقسیم سهام بیشتر به افرادی که از همان مراحل اولیه با شما همراه می‌شوند در واقع پاداشی برای آنها به شما می‌رود تا با انگیزه بیشتری برای موفقیت استارتاپ تلاش کنند و ریسک سرمایه‌گذاری را در صورت نیاز بپذیرند.
دریافت سهام به جای حقوق
بیشتر استارتاپ ها چون سرمایه اندکی برای سرمایه‌گذاری دارند تمام تلاش خود را می‌کنند تا با پرداخت حقوق پایین به تیم استارتاپی خود آنها را در سهام شرکت سهیم کنند.
سرمایه اولیه
قطعاً کسی که سرمایه اولیه را برای راه‌اندازی استارتاپ در چگونه استارتاپ خود را بسازیم می‌آورد نسبت به سایر سرمایه‌گذارانی که بعدها به مجموعه اضافه می‌شوند مستحق دریافت سهام بیشتری است.
زمان
منظور ما از زمان در استارتاپ استودیو چیست این است که افرادی که در یک استارتاپ زمان بیشتری را به صورت تمام‌وقت یا پاره‌وقت برای توسعه کسب‌وکار صرف می‌کنند می‌بایست سهام بیشتری را نسبت به سایر اعضای تیم دریافت کنند.
تقسیم سهام براساس مهارت، تجربه و تخصص
در تقسیم سهام میزان سهام افراد متخصص از افراد مبتدی قطعاً باید بیشتر باشد. برای این منظور علاوه بر تخصص شما می‌بایست براساس میزان مهارت و تجربه و همچنین زمانی که وقف فعالیت در استارتاپ می‌کنند سهام شرکت را تقسیم کنید.
میزان مشارکت
میزان مشارکت افراد در چگونه استارتاپ خود را بسازیم نیز موضوع مهمی است که در تقسیم سهام میان اعضا مؤثر است. براساس میزان مشارکت افراد در یک استارتاپ سهام شرکت را به‌گونه‌ای منصفانه و عادلانه تقسیم کنید.
قدرت رسانه‌ای
روابط عمومی در کنار تبلیغات نقش محوری را در موفقیت یک استارتاپ ایفا می‌کند به همین دلیل وجود فردی که دارای ارتباطات گسترده رسانه‌ای است و سایت‌های خبری زیادی را در دسترس دارد کمک زیادی به موفقیت و توسعه یک کسب‌وکار استارتاپی می‌کند. بنابراین اگر چنین فردی را در تیم استارتاپی خود دارید باید سهام بیشتری را به وی اختصاص بدهید.
نکات مهم و اساسی تقسیم سهام در تیم استارتاپی
در تقسیم سهام تیم استارتاپی دانستن برخی نکات به قرار زیر مهم است:
- افرادی که کمتر از 10 درصد سهام شرکت را در اختیار دارند را به‌عنوان بنیانگذار در نظر نگیرید. این افراد به‌عنوان نخستین کارمندان شما به شمار می‌روند که برای موفقیت استارتاپ تلاش می‌کنند و به جای دریافت حقوق و مزایا از سهام شرکت بهره می‌برند.
- تعداد بنیان‌گذاران نباید بیشتر باشد و حداکثر بنیان‌گذاران می‌بایست 4 نفر باشد.
- به این نکته نیز توجه داشته باشید که سهام بیشتر در واقع به‌منزله تلاش بیشتر برای مجموعه استارتاپ برای رسیدن به موفقیت به شمار می‌رود.
- مابه‌التفاوت سهام را برای تقسیم سهام در نظر داشته باشید، بالطبع با ادامه روند توسعه و رشد استارتاپ ارزش آن نیز به مراتب بیشتر از ارزش اولیه می‌شود که شما باید به این موضوع نیز توجه نمایید و برای جلوگیری از بی‌عدالتی از بازپرداخت سهام استفاده کنید.
روش‌های تقسیم سهام تیم استارتاپی
برای تقسیم سهام تیم استارتاپی می‌توانید از روش‌های مختلفی به قرار زیر استفاده کنید.
روش امتیازی تقسیم سهام
در روش امتیازی در انتخاب افراد و هم‌تیمی‌های خود نهایت دقت را داشته باشید و سپس براساس ویژگی‌های شخصیتی و مهارتی برای آنها جدولی را تهیه و براساس امتیازی که به دست می‌آورند به آنها سهام اختصاص دهید. توجه داشته باشید که در این روش پس از تهیه جدول هر عضو تیم می‌تواند جدول سایر اعضا را پر نماید که پس از جمع‌آوری امتیازها می‌توانید سهام را بین اعضا تقسیم کنید.
روش وست (vest) تقسیم سهام تیم استارتاپی
روش وست یا روش پیشنهادی نوتاش به هر کوفاندر یک درصد سهام می‌دهد که این سهام به‌مرورزمان و طی مدت همکاری به شرط تعهد کاری افزایش پیدا می‌کند. در روش وست سهام به قرار زیر بین اعضای تیم بسته به مدت‌زمان همکاری تقسیم می‌شود.
- سال اول 10% سهام به هر نفر
- سال دوم 15% سهام به هر نفر
- سال سوم 20% سهام به هر نفر
- سال چهارم 25% سهام به هر نفر
با تقسیم سود سهام به روش وست فرض کنید در همان سال نخست برای یکی از اعضای تیمی مشکلی پیش بیاید طوریکه دیگر قادر به همراهی تیم استارتاپی نباشد و آگاهانه یا ناآگاهانه اعضای تیم را تنها بگذارد نمی‌تواند سهمی همچون سایر افرادی که چهار سال در شرکت فعالیت نموده‌اند داشته باشد. چراکه فردی که چهار سال در خدمت تیم استارتاپی بوده 25 درصد سهام دریافت می‌کند و این در حالی است که فردی فقط یکسال با تیم همراه بوده به اندازه کارکرد خود در سال اول 10 درصد سهام دریافت می‌کند. به‌طورکلی کوفاندرها تنها زمانی مجاز به برداشت کامل سهام خود خواهند بود که یک دوره چهارساله را در خدمت تیم باشند. این مدل در واقع مدل تشویقی برای همکاری درازمدت در چگونه استارتاپ خود را بسازیم به شمار می‌رود.
تقسیم سهام به روش مساوی
تقسیم سهام به روش مساوی میان بنیان‌گذاران اصلاً عادلانه نیست. چراکه شما باید سهام هر فردی را براساس میزان سرمایه اولیه، مشارکت، تخصص و … تعیین نمایید. بنیانگذار اولیه‌ای که پس از گذشت یکسال شما را ترک می‌کند با فردی که تا انتهای توسعه و موفقیت استارتاپ با شما همراه است آیا می‌تواند سهام مساوی دریافت کند؟ فردی که به صورت پاره‌وقت با شما همکاری می‌کند با فردی که به صورت تمام‌وقت کار می‌کند می‌تواند سهام مساوی دریافت کند؟ قطعاً پاسخ منفی است. پس روش تقسیم مساوی سهام میان بنیان‌گذاران عادلانه نیست و به جد می‌توان گفت کمتر کسی برای تقسیم سهام شرکت از این روش استفاده می‌کند.
بهترین زمان تخصیص سهام استارتاپ
در ارتباط با زمان تخصیص سهام میان صاحبان فکر و اندیشه اختلاف‌نظر وجود دارد طوریکه گروهی تقسیم سهام را از همان ابتدا شروع استارتاپ به صلاح نمی‌دانند و بر این باورند که تیم استارتاپی در طول مدت‌زمان فعالیت خود دچار ریزش می‌شود. به‌طور مثال اگر استارتاپی از همان شروع کار 6 بنیانگذار داشته باشد تا سال بعد سه نفر از آنها به دلایل مختلف تیم را ترک می‌کنند و چون تیم را ترک می‌کنند نباید سهام بیشتری دریافت کنند. به همین دلیل به استارتاپ های نوپا در چگونه استارتاپ خود را بسازیم توصیه می‌شود که از همان ابتدا سهام خود را تقسیم نکنند.
گروهی دیگر در استارتاپ استودیو چیست بر این باورند که جنگ اول بعد صلح آخر است و معتقدند تقسیم سهام باید از همان ابتدا کار صورت بگیرد. برای جلوگیری از تخصیص ناعادلانه سهام برای افرادی که تیم را ترک می‌کنند مدل تخصیص سهام وستینگ به شمار می‌رود. در مدل وستینگ شما باید یک برنامه 4 تا 5 ساله را برای تقسیم سهام در نظر بگیرید تا افراد بسته به تعهد کاری خود پس از گذشت 4 تا 5 سال بتوانند صاحب تمام سهام خود شوند، در این روش برای جلوگیری از اختلاف ناشی از ریزش‌ها شما باید از همان ابتدا مشخص نمایید که افرادی که یکسال با شما کار می‌کنند به‌طور مثال 10% سهام به آنها تعلق می‌گیرد و افرادی که دو سال با شما کار می‌کنند 15% و به همین منوال به تقسیم سهام ادامه دهید و در هر مرحله‌ای که هر یک از بنیان‌گذاران تیم را ترک می‌کنند به همان میزان سهام به وی اختصاص دهید.
سخن پایانی
در این مقاله به چگونگی تقسیم سهام در تیم استارتاپی پرداختیم. از چالش‌های پیش روی کسب‌وکارهای استارتاپی نحوه تقسیم سهام ما بین اعضای تیم است که با استفاده از روش‌ها و پارامترهای مختلفی همچون، طراحی ایده، تخصص، مهارت، میزان سرمایه، مشارکت و … می‌توانید سهام شرکت را بین اعضای تیم به‌گونه‌ای عادلانه تقسیم کنید. بدون دانش و آگاهی شما نمی‌توانید سهام هر یک از بنیان‌گذاران را مشخص کنید. برای کسب مشاوره و خلق ایده‌های فناورانه برای تولید کالا و خدمات بسته به نیاز بازار با شتاب دهنده اکتا تماس بگیرید.